مقدمه:

بيماري سيليكوزيس از جمله قديمي ترين بيماريهاي ريوي شغلي ميباشد كه در اثر مواجهه با گردوغبار سيليس آزاد متبلور در اندازه قابل تنفس ايجاد ميشود . هم اكنون ميليونها نفر كارگر چه در كشورهاي در حال توسعه و چه در كشورهاي توسعه يافته در مواجهه با ذرات سيليس آزاد متبلور بوده ، در معرض خطر ابتلاء به اين بيماري قرار دارند . عليرغم همه اقدامات بكار گرفته شده در كنترل اين عامل زيان آور در محيطهاي كاري ، اين بيماري هنوز هم يك مشكل اساسي در سلامتي شاغلين در معرض ميباشد . از آنجائيكه تاكنون براي بيماري سيليكوزيس درمان موثري شناخته نشده است و در افراد مبتلاء حتي پس از دوري از مواجهه نيز پيشرفت بيماري ادامه مي يابد ، لذا تنها راه مبارزه با آن كنترل گرد و غبار موجود در محيط كار است .

طي ساليان متمادي ILO و WHO توجه خاصي در خصوص پيشگيري از بيماري سيليكوزيس داشته اند. لذا جهت ترويج يك برنامة جامع و همكاري بين المللي در اين عرصه, برنامة مشتركي توسط كميتة سلامت شغلي اين دو سازمان جهاني تحت عنوان حذف جهاني سيليكوزيس

(Global Program For Elimination Of Silicosis=GPES)

در آپريل 1995 پيشنهاد گرديد. هدف كوتاه مدت این برنامه جهانی كاهش دادن قابل توجه ميزان بروز اين بيماري تا سال 2010 ميلادي و هدف بلند مدت آن حذف كامل سيليكوزيس تا سال 2030 ميلادي می باشد.

هدف برنامه:

شناسایی شاغلین در معرض مواجهه و افراد مبتلاء (تعیین وضعیت موجود)

اهم فعالیت های برنامه:

- انجام معاينات كارگران در معرض مواجهه در سطح استان شامل معدن فيروزه نيشابور، کارگران عقیق تراشی مشهد، صنوف سنگبری، موزائیک سازی و...مطابق برنامه کشوری

- برگزاري كارگاه منطقه اي پيشگيري و كنترل سيليكوزيس با حضور 2 دانشگاه (مشهد و بيرجند) و 3 دانشكده (بجنورد ، سبزوار و گناباد) ويژه پزشكان و كارشناسان مسوول برنامه در شهرستان نيشابور

- اطلاع رساني به كليه مراكز بهداشت شهرستانها و پزشکان شاغل در صنعت بمنظور ارجاع افراد مبتلا يا مشكوك به سیلیکوزیس به مركز تخصصي طب كار در مركز بهداشت استان

- اطلاع رسانی به اعضای هیئت علمی گروه ریه و توراکس در خصوص اهداف طرح بمنظور ارجاع افراد مبتلاء به بیماری (شرکت در جلسات هفتگی مشترک ریه و توراکس)

- آموزش و توجیه پزشکان خانواده مراکز روستایی شهر مشهد در خصوص طرح

- تهیه و چاپ پمفلت پيشگيري و كنترل سيليكوزيس و ارسال به كليه دانشگاهها و دانشكده هاي كشور با همكاري مركز بهداشت نيشابور

شاخص برنامه:

تعداد کل شاغلین در معرض در استان/تعداد شاغلین معاینه شده = پوشش معاینات کارگران در معرض سیلیس