رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: با توجه به همزمانی انجام اعمال حج با فصل گرما، مهمترین توصیه این ایام پیشگیری از گرما زدگی و تامین آب و انرژی مورد نیاز بدن می باشد.

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه، دکتر زهرا اباصلتی با بیان اینکه تعریق زیاد موجب از دست رفتن آب، سدیم، پتاسیم و منیزیم در بدن شده و خطر گرمازدگی و گرفتگی عضلات را افزایش می‌دهد، افزود: مصرف نوشیدنی‌ها و مدیریت آب بدن، مصرف حداقل سه لیتر آب در روز (در صورت تعریق زیاد، بیشتر آب بنوشید) ضرورت دارد ضمن اینکه رنگ ادرار کمرنگ ملاک خوبی برای دریافت مایعات کافی است.

وی سردرد، سرگیجه، تهوع، کاهش ادرار و ضربان قلب بالا را از جمله نشانه‌های گرمازدگی برشمرد و اظهار داشت: مصرف نوشیدنی‌های مفید راهکار مناسبی برای بهبود وضعیت مایعات بدن است، آب خنک (نه یخ!) به همراه چند قطره آبلیموی تازه کمبود الکترولیت‌ها را جبران خواهد کرد، دوغ کم‌نمک خانگی منبع غنی کلسیم و پروبیوتیک و شربت‌های طبیعی مانند خاکشیر، تخم‌شربتی یا عرق‌نعنا با عسل برای بدن خنک‌کننده و ضدعطش است.

دکتر اباصلتی با تاکید بر پرهیز از مصرف نوشابه‌های گازدار، قهوه و چای پررنگ که مدر و تشدیدکننده کم‌آبی است، گفت: همچنین، باید از مصرف نوشیدنی‌های شیرین صنعتی پرهیز کنید زیرا این نوشیدنی‌ها باعث افزایش سریع قند خون و افت انرژی می‌شود. مصرف میوه‌ها و سبزیجات از کم آبی و یبوست پیشگیری می‌کند، از میوه‌های آبدار مانند هندوانه، خیار، پرتقال، انگور و سیب استفاده کنید این مواد غذایی جایگزین طبیعی آب و املاح است، ضمنا میوه‌های خشک مثل خرما به بدن انرژی فوری می‌ رساند و همچنین کشمش، برگه زردآلو و انجیر خشک به دلیل فیبر بالا برای گوارش مفید است.

رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه، تأمین انرژی مورد نیاز برای زائران را ضروری دانست و تصریح کرد: مناسک حج مانند طواف، سعی و رفت‌وآمدهای طولانی به انرژی مداوم نیاز دارد، بنابراین مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین‌های سالم از خستگی زودرس جلوگیری می‌کند.

 دکتر اباصلتی خاطرنشان کرد: وعده‌های غذایی سبک و پرانرژی را انتخاب کنید، در وعده صبحانه نان سبوس دار، پنیر کم‌نمک، گردو، عسل، خرما یا نان سبوس دار و تخم‌مرغ آب‌پز بهترین گزینه است. در وعده ناهار و شام، حلیم گندم به دلیل دارا بودن ترکیبات زیاد پروتئین و کربوهیدرات، برنج کته با گوشت کم‌چرب و خورشت سبزیجات و سوپ جو با عدس و هویج به دلیل هضم آسان و مغذی بودن، انتخاب‌های غذایی مناسبی هستند ضمن اینکه از مصرف غذاهای سرخ‌کرده، فست‌فود و پرادویه گوشت‌های فرآوری‌شده مثل سوسیس، کالباس پرهیز نمایند.

وی مصرف میان‌وعده‌های ضروری مانند مغزهای خام بادام، پسته و فندق، میوه‌های خشک یا تازه، بیسکوئیت سبوس‌دار یا نان خشک برای مواقع اضطراری را بسیار مناسب دانسته و توصیه کرد: زائران پرخوری نکنند و اگر تحت رژیم یا پرهیز غذایی خاصی هستند، بر آن پایبند باشند. با توجه به اینکه در کاروان‌ها به مقدار کافی غذا و مواد خوراکی وجود دارد به هیچ وجه از بیرون کاروان به ویژه از دست‌فروش‌ها غذا تهیه نکنند. برخی از زائران به منظور روزه‌داری، غذای شب خود را به اتاق می‌برند تا هنگام سحر از آن استفاده کنند اما این عمل خطر بروز مسمومیت‌های غذایی را بالا می‌برد. در این موارد با مدیر کاروان هماهنگی کنید تا در صورت امکان هنگام سحر، غذای گرم در اختیار شما قرار دهد، درصورتی که این کار برای کاروان مقدور نبود، پیشنهاد می‌شود از مواد غذایی غیرپختنی سالم استفاده شود.

دکتر اباصلتی گفت: موز از میوه‌های رایجی است که برای زائران تهیه می‌شود اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرده و از خوردن موزهای کال پرهیز نمایند زیرا موز کال ضمن ایجاد یبوست، حساسیت‌ها را تشدید می‌کند و استفاده از سیب ، به ویژه در زمان ابتلا به گرفتاری‌های تنفسی توصیه می‌شود زیرا این میوه موجب تسریع در ترمیم سلول‌های تخریب شده تنفسی می‌شود.

وی با بیان اینکه بعضی از زائران در روزهای آخر سفر، ‌مواد غذایی را که از ایران آورده‌اند از ساک‌های خود بیرون آورده و استفاده می‌کنند، ادامه داد: چه بسا این مواد در داخل ساک‌ها و هوای گرم عربستان فاسد شده و در صورت مصرف، موجب بروز مسمومیت شوندضمن اینکه در ایام تشرف ممکن است برای شما غذاهای حاضری بدون گوشت تدارک دیده شود زیرا برای آن ایام سالم‌ترند و سلامت شما را برای ادامه اعمال تضمین می‌کنند.

رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه، گفت: کسانی ‌که مبتلا به بیماری قند هستند از پرخوری و مصرف نوشابه، آب میوه‌های صنعتی، خاکشیر ، عسل و مواد شیرین اجتناب کنند. پیشنهاد می‌شود این افراد در موارد ضروری فقط از نوشابه‌های رژیمی آن هم نه به مقدار زیاد استفاده کنند. همچنین افرادی که مبتلا به نارسایی کلیه هستند به خصوص افراد دیالیزی باید در مصرف گوشت قرمز، شیر و میوه که سرشار از پتاسیم هستند حد تعادل را رعایت کنند. بیش از 90 درصد پتاسیم غذا جذب می‌شود و پتاسیم برای این افراد سم است.

دکتر اباصلتی افزود: کسانی که فشارخون یا چربی خون بالا دارند از مصرف غذاهای چرب یا نمک‌دار اجتناب کنند. حتی‌الامکان کره را از رژیم غذایی روزانه خود حذف کنند.غذاهایی شامل ادویه‌ها، ترشی‌ها، آجیل شور، سس، رب گوجه‌فرنگی ، سس سویا و خردل ، نان‌های نمکی، کنسرو ماهی تن، آب خورش، آبگوشت و چیپس سیب‌زمینی برای مبتلایان به پرفشاری خون غیرمجاز هستند و پیشنهاد می‌شود حتی در صورت سرو شدن در کاروان، اکیداً از خوردن آنها اجتناب شود و در برخی موارد که خورش‌ها با روغن زیاد سرو می‌شوند، آنرا مصرف نکنند .

وی برای رفع مشکل یبوست توصیه کرد: زائرین خوردن میوه‌ها و سبزی‌ها را در کنار خوردن غذاهای مرسوم در وعده‌های غذایی مانند برنج، گوشت و کره مدنظر داشته و خوردن آب فراوان در فاصله بین وعد‌ه‌های غذایی (نه بین غذا) را فراموش نکنند و حتی‌الامکان از خوردن نوشابه خودداری کنند.

دکتر اباصلتی گفت: در طول حج، مصرف فیبرهای غذایی که نقش مهمی در اجابت مزاج دارند به دلیل محدودیت مصرف سبزیجات و صیفی‌جات و استفاده از نان‌های بدون سبوس به شدت کاهش پیدا کرده و احتمال یبوست را افزایش می‌دهند. چنانجه زائران خوردن موزهای نارس را بر خوردن میوه‌های پر فیبر ترجیح دهند، کم‌تحرک باشند، آب کم بنوشند، چای‌شان را غلیظ کنند و نوشابه‌های سیاه را که معمولاً حاوی کارامل یا قند سوخته است، بنوشند؛ این شرایط بدتر می‌شود.

وی افزود: زائرانی که به دلیل مشکلات گوارشی از جمله نفخ شکم، دارو استفاده می‌کنند، لازم است به اندازه یک ماه دارو به همراه خود داشته باشند. از خوردن غذاهای چرب و همچنین شیر خودداری کرده و از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا پرهیز نمایند و برای پیشگیری از اسهال، از خوردن هرگونه مواد و میوه‌های خارج از چرخه غذایی کاروان‌ها خودداری کنند.