رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: رژیم لاغري طولانی مدت می‌تواند موجب آمنوره (عدم قاعدگي) و در نهايت کاهش شانس باروری شود. هم‌چنين کمبود مواد مغذی در دوران قبل از بارداری می‌تواند موجب کاهش ذخایر مواد مغذی و تأثیر منفی بر باروري شود.
به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه، دکتر زهرا اباصلتی با اشاره به اینکه تغذیه در دوران قبل از بارداری تأثیر زیادی بر روند بارداری دارد، افزود: تغذیه نامناسب در دوران بلوغ و حتی کودکی می‌تواند رشد و نمو را تحت تأثیر قرار دهد و با توقف رشد قدي و یا رشد محوطه لگن در دختران موجب محدود شدن فضاي لگن شود.
وی با بیان اینکه ميزان ذخاير چربي بدن قبل از بارداری به طور مؤثری بر قابلیت باروري تأثیر دارد، گفت: افراد با ذخاير چربي كمتر از 17% وزن بدن اغلب قاعدگی ندارند و آن‌هایی كه چربی بدنشان كمتر از 22% است، با اختلال در تخمك گذاری مواجه‌اند.
دکتر اباصلتی با اشاره به اینکه كاهش ذخاير چربي را معمولاً در زناني که تمرینات ورزشي بيش از حد و غير اصولي انجام داده و يا مي‌دهند و يا رژیم‌های لاغري شديد و متعدد داشته‌اند مي‌توان ديد، اظهار کرد: هم‌چنين افرادي كه با اختلالات خوردن نظير بي‌اشتهايي عصبي مواجهند در زمره كاهش ذخاير چربي قرار مي‌گيرند.
وی با اشاره به اینکه خوشبختانه تحقيقات نشان داده است كه اصلاح رژیم غذایی می‌تواند از اختلالات تخمک گذاری كاسته و باروری را بهبود بخشد، گفت: براي داشتن يك بارداري و زايمان ايمن بايد قبل از بارداری بانوان برنامه غذایی مناسب داشته باشند و تا حد امکان وزن خود را به محدوده BMI طبیعی برسانند. در صورتی که BMI فردکمتر از 5/18 یا بالاتر از 25 باشد باید رژیم غذایی متناسب برای او در نظر گرفته شود و بهتر است تا رسیدن به وزن مطلوب، بارداری خود را به تأخیر اندازد.
دکتر اباصلتی گفت: به دلیل اینکه معمولاً در سنين پایین ذخایر بدن زن جوان ناكافي است، در صورت بارداري باید سلامت مادر و تأمين مواد مغذی برای رشد جنین مورد توجه قرار گیرد و ترجیحاً از سه ماه قبل از بارداری تا پایان بارداری روزانه یک عدد قرص اسید فولیک مصرف نمایند.
وی ادامه داد: در صورت وجود كم خوني قبل از بارداري بهتر است درمان صورت پذيرد؛ بسته به شدت آنمي ميزان مصرف مكمل آهن متفاوت است و استفاده از منابع غذایی غنی از آهن در هنگام درمان كم خوني ضروري است.
دکتر اباصلتی بیان کرد: در صورت ابتلا به دیابت و چاقی (30≤ BMI)، لازم است کاهش وزن تا رسیدن به محدوده BMI طبیعی صورت گیرد. علاوه بر کنترل مرتب قند و چربي خون، مصرف غذاهای کم چرب و غنی از کربوهیدرات‌های مرکب با اندیس گلایسمی پائین و مصرف غذاهاي حاوي فیبر و هم چنین انجام منظم تمرينات ورزشی توصیه مي‌شود و این افراد باید به مشاور تغذیه ارجاع داده شوند.
وی اظهار داشت: تمام زنان در دوران بارداری در هر شرایط تغذيه‌اي که باشند (کم وزن، طبیعی، دارای اضافه وزن و یا چاق) باید افزایش وزن مناسبی داشته باشند. میزان افزایش وزن در طول ماه‌های مختلف دوره‌ی بارداری یکسان نیست. بطور متوسط در سه ماهه اول کمترین مقدار (2-5/. کیلوگرم)، در سه ماهه دوم 4-3 کیلوگرم و در سه ماهه سوم بیشترین مقدار (5-4 کیلوگرم) افزایش وزن وجود دارد. وزن‌گيري مناسب مادر در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری تضمین کننده سلامت مادر و جنین در دوران بارداری و سال‌های بعدی زندگی مي‌باشد.
دکتر اباصلتی گفت: وزن پیش از بارداری مهم‌ترین شاخص جهت تعیین نمایه توده بدنی مادر است و حداکثر می‌توان وزن تا سه ماه قبل از بارداری را به عنوان وزن پیش از بارداری ملاک عمل قرار داد؛ به شرط اين كه مادر در طی این سه ماهه تغییرات وزنی واضحی (بيش از حالت معمول) نداشته باشد. ملاک ثبت وزن در پیش از بارداری، ثبت آن توسط تیم سلامت و کارکنان بهداشتی است.
دکتر اباصلتی بیان کرد: بهترین معیار برای قضاوت در مورد وزن‌گيري مناسب در طی بارداری استفاده از جدول و نمودار وزن‌گيري مادران باردار است، به هر دلیل که وزن‌گيري مادر باردار (در هر یک از گروه‌های
کم وزن، طبیعی، اضافه وزن یا چاق) بر اساس جدول و نمودار وزن‌گيري پیشرفت نکند، وزن‌گيري نامناسب اطلاق مي‌شود.
وی با بیان اینکه وزن‌گيري نامناسب به دو شکل وزن‌گيري کمتر از حد انتظار و وزن‌گيري بیش از حد انتظار، دیده می شود، گفت: در هر دو حالت بسیار مهم است که علت زمینه‌ای وزن‌گيري نامناسب بررسی و معین شود. این کار با معاینه و ارزیابی وضعیت مادر باردار و نیز انجام آزمایشات پارا کلینیکی انجام مي‌شود.
وی ادامه داد: هرگاه مادر باردار بر اساس جدول وزن‌گيري، افزایش وزن بیشتری داشته باشد و یا شیب نمودار وزن‌گيري مادر از شیب نمودار مرجع بیشتر گردد، وزن‌گيري بیش از حد انتظار محسوب می شود که این موضوع بعد از هفته 20 بارداری مادر نباید ماهانه بیش از 3 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. گاهی اوقات این امر به دلیل جمع شدن آب به طور غیر طبیعی در بدن است که اولین علامت پره‌اکلامپسی است. در این صورت اقدامات لازم برای کنترل مسمومیت بارداری باید انجام شود. این اقدامات در مجموعه مراقبت‌های ادغام یافته دوران بارداری توضیح داده شده است.
وی گفت: اگر افزایش وزن مادر در طول بارداری بیش از یک کیلو گرم در هفته باشد، بیشتر از حد انتظار وزن اضافه کرده است؛ در مورد مادران باردار که کمتر یا بیشتر از حد لازم وزن گرفته اند مشروط بر اینکه عارضه دیگر بارداری وجود نداشته باشد باید حداکثر دو هفته بعد جهت بررسی مجدد وزن پیگیری شوند.
