افزایش شیوع دیابت در ایران و جهان باعث شده است که راههای پیشگیری و درمان آن بیش از پیش مورد توجه دست اندرکاران سلامت قرار گیرد.

مسوول برنامه طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از دیدگاه طب ایرانی رعایت اصول حفظ سلامت در پیشگیری از دیابت موثر است مواردی از جمله: ورزش و تحرک بدنی مناسب حداقل 3تا 5 ساعت در هفته، خواب شب کافی حتما قبل از نیمه شب، مصرف غذا در وعده های منظم، استفاده از غلات کامل، ترکیب برنج با حبوبات و سبزیجات، مصرف قندهای طبیعی مثل انجیر و توت و خرما و کاهش مصرف شکر وشیرینها بسیار اهمیت دارند

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه، دکتر زهرا نیک اختر افزود: نقش رفتارهای تغذیه ای در کنترل دیابت نیزشناخته شده است و علاوه بر توجه به مواد غذایی، توجه به نحوه غذاخوردن نیز بسیار حایز اهمیت است به طوری که پرهیز از برهم خوری و در هم خوری، خوب جویدن غذا، رعایت فاصله مناسب بین وعده های غذایی، توجه به غذاهای مناسب برای هر فصل، کمک به بهبود هضم با روشهای در دسترس و رعایت فاصله با خواب و فعالیت نقش بسیار کلیدی در کنترل وزن و همچنین قند بیماران دارند.

وی اظهار داشت: برخی سبزیجات، حبوبات و صیفی جات مانند خرفه، اسفناج، گشنیز، شنبلیله، تره، کرفس، شوید، نعناع، سیر و پیاز، هویج، کاهو، کلم، کدو، بامیه، ماش و نخود برای افراد دیابتی مفید است و استفاده از گوشتهای کم یا بدون چربی همچون جوجه مرغ، کبک، بلدرچین، ماهیهای کوچک به ویژه کیلکا و گوشت بره بدون چربی و تنقلاتی مانند بادام درختی، پسته، نخودچی )نخود بو داده(، کشمش یا مویز یا توت خشک با مقدار کنترل شده نیز توصیه می شود.

دکتر نیک اختر ادامه داد: مقدار برنج مصرفی باید  تا حد امکان و متناسب با شرایط بیمار کاهش یابد البته اضافه کردن سبزیجات یا ترکیبات مفید مانند گشنیز، شوید، زرشک، زیره، زعفران تا حدی عوارض ناشی از مصرف برنج را کاهش می دهد. آبغوره، آب نارنج، آب لیموی تازه، تمر هندی و سماق از جمله چاشنی های مفید در فصل های گرم سال هستند. مصرف متناسب شیر با مصلحات آن مانند گلاب، یا مقدار کمی دارچین یا زنجبیل و همچنین مصرف متناسب پنیر کم نمک و ماست شیرین با استفاده از مصلحات مناسب مانند آویشن، نعناع و شوید از دیگر توصیه ها است.

مسوول برنامه طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه، تصریح کرد: جایگزینی قند و شکر با مقادیر زیاد خرما یا کشمش را یک اشتباه رایج در بین بیماران مبتلا به دیابت است اگرچه استفاده از این ترکیبات به دلیل سایر مواد مغذی موجود در آنها بسیار مفید است اما باید در میزان استفاده از آنها دقت نمود. دکتر نیک اختر گفت: پرهیز از مصرف غذاها و تنقلات خیلی شور و تند و ترش و چرب، آب یخ، گوشت گاو و گوساله، ته دیگ چرب یا سوخته، سیب زمینی مخصوصا سرخ شده، غذاهای مانده و فریز شده، غذاهای خمیری مثل ماکارونی و الویه، پنیر پیتزا و سایر پنیرهای پرچرب و انواع شیرینی و سس، کنسرو، فست فود مثل پیتزا، سوسیس، کالباس و ...، نوشابه، چیپس، پفک از دیگر پرهیزهای مشترک بر اساس اصول و آموزه های طب ایرانی است.

 وی با بیان اینکه آب خوردن همراه با غذا و بلافاصله بعد از غذا ممنوع است و معمولاً باعث ایجاد اختلال در هضم غذا می گردد، خاطرنشان کرد: مبتلایان به دیابت باید از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد و بسیار گرم پرهیز نمایند استفاده از هوای آزاد در مناطق با آلودگی کمتر بسیار مفید است،

دکتر نیک اختر گفت: داشتن خواب مناسب شبانه اهمیت زیادی در تنظیم هضم و متابولیسم مواد و کنترل قند خون دارد. خواب شبانه مناسب به مدت 6 تا 8 ساعت که از ساعت 9‌‏-11 شب شروع شود و به سحر خیزی منجر شود برای این بیماران توصیه می شود و مطالعات جدید نیز نشان داده است که خواب کمتر از 6 ساعت و بیشتر از 9 ساعت و همچنین کاهش کیفیت خواب با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش احتمال بروز دیابت در ارتباط است

مسوول برنامه طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه، افزود: ورزش معتدل و متناسب با شرایط فردی برای مبتلایان به دیابت ضروری است و از دیدگاه طب ایرانی، ورزش باید در حدی باشد که نفس تند و عمیق شود و فرد احساس گرمای ملایم و لذتبخش داشته باشد؛ اما ورزش خسته کننده که همراه با احساس ضعف باشد به هیچ وجه توصیه نمیشود بلکه پیاده روی روزانه که آهسته شروع شود و به تدریج بر سرعت آن اضافه شود برای این افراد بسیار مناسب است

دکتر نیک اختر گفت: علاوه بر این از دیدگاه طب ایرانی، وضعیت روانی نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد لذا باید با استفاده از روشهای مختلف روان درمانی، مشاوره، گروه درمانی، موسیقی درمانی و همچنین روشهای غذایی و دارویی در بهبود شرایط روانی فرد تلاش کرد.

وی همچنین، یبوست را از عوارض شناخته شده بیماری دیابت دانست که کمک به رفع آن با تدابیر غذایی و دارویی مناسب میتواند در کاهش سایر عوارض دیابت از جمله اختلالات کلیوی کمک کننده باشد و استفاده از مواد در دسترس مثل شربت خاکشیر با آب گرم و یا اسفرزه قبل از صبحانه کمک کننده است.